Van gras tot beton
“Sommigen nemen een motor, anderen een vriendin, ik nam ontslag”, opent Jan Govert van Gilst, oprichter van Vibers, het gesprek. Zijn drijfveer heeft niets van doen met een midlifecrisis, maar alles met de crisis van onze leefwereld. “Ik was op Borneo op vakantie en zag daar de ravage die we zelf van de wereld maken. Overal plastic, overal troep, en steeds minder natuurlijke begroeiing. Ik kon het niet aanzien.” Dus nam hij een drastisch besluit en verlegde zijn carrièrepad van ICT’er naar kwartiermaker olifantsgras.
Van het oorspronkelijke oerwoud in Borneo is nog maar 20 procent over. De gekapte bomen zijn grond-stoffen voor energie en producten over de hele wereld. “Wat dus ook transport over de hele wereld betekent. Terug in Nederland viel het me op hoeveel onbenutte, braakliggende grond er eigenlijk is in ons land. Perfect geschikt om groene grondstoffen op te verbouwen!” vervolgt Van Gilst.
‘Sommigen nemen een motor, anderen een vriendin, ik nam ontslag’ – Jan-Govert van Gilst
Groot en met alleen maar voordelen
Na een periode van trial and error en geëxperimenteer met bamboe kwam Van Gilst via de Universiteit Wageningen op de sleutel tot succes: Miscanthus Giganteus. ofwel olifantsgras. Een gewas met alleen maar voordelen. “Het groeit snel, het is vanwege het lage vochtpercentage direct geschikt om te verwerken en neemt bovendien vier keer meer CO2 op dan bomen.”
De eerste successen werden geboekt met papier. “Hierpapier, omdat het van hier is en niet de halve wereld over heeft gereisd. Maar om echt verschil te maken, was alleen de productie van papier te kleinschalig.” En dus ging de zoektocht van Van Gilst verder, dit keer naar manieren om met meer impact verschil te kunnen maken.
‘Ik houd van dit soort ongebaande paden’ – Frans Holleman
Olifantsgras?
Het oersterke olifantsgras, dat wat wegheeft van riet, wordt in Nederland al wel verbouwd door boeren voor stalstrooisel of kachelbrandstof. Het zit barstensvol cellulose en heeft geen eiwitten. Oftewel: het heeft eigenschappen die nodig zijn voor de bouwstoffen van houdbare, duurzame en stevige producten. Het groeit ‘waar je bij staat’ en levert elk jaar een oogst van 20 ton per hectare. “Het enige wat je moet doen, is het op de juiste manier verwerken.”
Van Gilst: “We hebben een techniek bedacht die ons in staat stelt om van het olifantsgras bruikbare vezels te maken en die te verwerken tot nieuwe materialen. Daar hebben we wereldwijd patent op. Met die vezels maken we nu bioplastic, papier, karton en beton.”
Waar voor je grond
Met alle ingrediënten op zak – een goed idee, het juiste gewas, een strak businessplan – kwam Van Gilst op TEDxAmsterdam in contact met Isolde Schram van de Hop Step & Leap Company. “Zij kent Frans Holleman van BPD (Bouwfonds Property Development) en bracht me in contact. Weer een belangrijke stap voorwaarts.”
Goed, wat moet een gebiedsontwikkelaar met olifantsgras? Holleman, directeur van de regio Noord-Oost en Midden, zag direct kansen. “Ik zeg wel eens: wij zijn de grootste boer van Nederland. We hebben veel grond om nieuwe woongebieden te kunnen ontwikkelen. Veel grond wordt na aankoop niet direct daarvoor benut. Dat betekent dat we die grond op een andere manier kunnen inzetten.” Grond dus, die anders letterlijk en figuurlijk stilligt. Door op deze grond olifantsgras te verbouwen, krijgt de grond waarde, nog voordat dat er woningbouw komt.
De grond was dus in zicht. Holleman: “Bij een eerste scan kwam meteen een stuk grond van 11 hectare in beeld in Zwolle. Dat was uitermate geschikt.” Van Gilst: “Voor de beeldvorming: daarmee kun je miljoenen plastic verpakkingen vervangen.”
Terug naar investering
De volgende stap was ‘alleen maar’ zorgen voor een return on investment. Holleman: “Jan-Govert zei steeds: het gaat renderen. Ik dacht alleen maar: dat zal, maar hoe gaan we dit omzetten in waarde voor iedereen? Dit was revolutionair. Dat betekent dus ook dat er geen gebaande paden waren die we konden bewandelen. We moesten alles zelf bedenken, afspreken, vastleggen… We moesten elkaar vertrouwen.” Van Gilst lacht. “In mijn omgeving zei iedereen: met zo’n grote partij als BPD in zee gaan… daar verzuip je in. Ze zijn te groot voor je. Doe het niet.” Maar ze zetten door. Holleman: “Ik houd van dit soort ongebaande paden. Het hoort bij mij, en bij het bedrijf.”
Die waarde ligt voor Holleman daarom niet alleen in geld. “Dit betekent kennis. Er worden nieuwe technieken ontwikkeld die ons bijvoorbeeld in staat stellen om veel minder cement toe te voegen aan beton. Cement is een van de grootste boosdoeners als het gaat om C02-uitstoot. Onze footprint daarmee kleiner maken, dat is grote winst voor BPD”.
Een duurzame gebiedsontwikkelaar
Voor BPD gaan (gebieds)ontwikkeling en duurzaam-heid hand in hand. Duurzaamheid in de breedste zin van het woord. Dus ook door te blijven ontwikkelen in het gebruik van materialen. “Met Vibers – het uit olifantsgras verkregen basismateriaal – kunnen we onze gebieden inrichten. Er is een betonnen bankje in productie, bijvoorbeeld. En er zijn akoestische panelen in ontwikkeling. Maar niet alleen in onze woongebieden kunnen we olifantsgras toepassen; op kantoor gebruiken we de papierhier-notitieboekjes. Dat zijn heel interessante ontwikkelingen voor ons.” Van Gilst vult aan: “Ik ben niet alleen gaan kijken naar wat het materiaal allemaal kan, maar ook waar vraag naar is.”
De Rabobank en ook woningcorporatie deltaWonen werden erbij betrokken en gezamenlijk kwamen ze tot een overeenkomst voor samenwerking. Van Gilst is blij dat steeds meer bedrijven natuurbewuste keuzes maken. “Er wordt nog steeds heel veel over duurzaamheid gepraat. Wij willen de daad bij het woord voegen. Vanuit een enorme drive om de wereld beter te maken. Ik wil geen plastic meer op stranden zien.” Holleman: “En hoe gaaf is het, als je van een gezonde, groene omgeving kunt genieten, zittend op een bank waarin 30 jaar lang CO2 opgeslagen zit?”
Meer weten?
Er valt nog heel, heel veel meer te vertellen over olifantsgras, de manier waarop we er onze footprint mee kunnen verkleinen en hoe gebieden steeds duurzamer ontwikkeld worden. Over de duurzame manier van oogsten, de positieve impact voor de biodiversiteit en de lokale werkgelegenheid.
Op www.vibers.nl vindt u meer informatie over hoe olifantsgras de wereld verandert.
Op www.bpd.nl kunt u alles vinden over hoe BPD duurzaamheid verweeft in gebiedsontwikkelingen.
